Kalın bağırsak (kolon) kanseri, sindirim sisteminin son kısmında gelişen ve erken teşhis edildiğinde tedavi edilebilir bir kanser türüdür. Poliplerden gelişen bu kanser türü, düzenli tarama ile önlenebilir ve erken evrede yakalandığında %90'dan fazla başarı oranı ile tedavi edilebilir.
Belirtileri
Kalın bağırsak kanserinin belirtileri genellikle hastalık ilerledikçe ortaya çıkar. Erken evrede belirti olmayabilir, bu nedenle düzenli tarama önemlidir. En sık görülen belirtiler şunlardır:
- Dışkılama alışkanlığında değişiklik (ishal veya kabızlık)
- Dışkıda kan görülmesi veya gizli kan
- Karın ağrısı ve kramplar
- Karında şişkinlik hissi
- Açıklanamayan kilo kaybı
- Halsizlik ve yorgunluk
- Demir eksikliği anemisi
- Dışkı çapında incelme
Risk Faktörleri
Kalın bağırsak kanseri riskini artıran faktörler şunlardır:
- İleri yaş (50 yaş üzeri)
- Ailede kalın bağırsak kanseri öyküsü
- Kalıtsal polip sendromları (FAP, HNPCC)
- Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı
- Daha önce polip geçirmiş olmak
- Obezite ve hareketsiz yaşam
- Yüksek yağlı, düşük lifli beslenme
- Sigara ve aşırı alkol kullanımı
Tanı
Kalın bağırsak kanseri tanısında kullanılan yöntemler:
Kolonoskopi
En etkili tanı yöntemidir. Kalın bağırsağın tamamı görüntülenir, şüpheli lezyonlardan biyopsi alınır ve polip çıkarımı yapılabilir.
Gaitada Gizli Kan Testi
Dışkıda görünmeyen kanı tespit eder. Tarama amaçlı kullanılır ancak tanı için yeterli değildir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT)
Sanal kolonoskopi olarak da bilinir. Kalın bağırsağın 3 boyutlu görüntüsünü sağlar ve tümörün yayılımını değerlendirir.
Tedavi
Kalın bağırsak kanseri tedavisi, hastalığın evresine, tümörün yerine ve hastanın genel durumuna göre planlanır. Tedavi seçenekleri şunlardır:
Cerrahi Tedavi
Ana tedavi yöntemidir. Tümörlü bağırsak bölümü ve çevresindeki lenf nodları çıkarılır. Modern cerrahi teknikler ile minimal invaziv yaklaşımlar mümkündür.
Kemoterapi
Cerrahi öncesi veya sonrası uygulanabilir. Tümörün küçültülmesi, yayılımın önlenmesi ve nüks riskinin azaltılması amaçlanır.
Radyoterapi
Rektum kanserlerinde cerrahi öncesi veya sonrası uygulanır. Tümörün küçültülmesi ve lokal nüks riskinin azaltılması sağlanır.
Hedefli Tedavi
Tümörün moleküler özelliklerine göre seçilen ilaçlarla, normal hücrelere zarar vermeden kanser hücrelerinin hedeflenmesi sağlanır.
Cerrahi Seçenekler
Laparoskopik Cerrahi
Küçük kesilerden yapılan minimal invaziv cerrahi. Daha az ağrı, hızlı iyileşme ve düşük komplikasyon oranı sağlar. ERAS protokolü ile birlikte uygulandığında optimal sonuçlar elde edilir.
Robotik Cerrahi
Da Vinci robot sistemi ile yapılan cerrahi. Hassas hareketler, 3 boyutlu görüntü ve minimal kan kaybı sağlar. Karmaşık rektum cerrahilerinde özellikle faydalıdır.
Açık Cerrahi
Geleneksel cerrahi yöntem. Büyük tümörlerde, yaygın hastalıkta veya acil durumlarda tercih edilir. Lenf nodu diseksiyonu ile birlikte yapılır.
Rekonstrüktif Cerrahi
Tümör çıkarımı sonrası bağırsak devamlılığının sağlanması. Kolostomi (karın duvarına bağırsak ağzı) sadece gerekli durumlarda uygulanır.
ERAS Protokolü
Enhanced Recovery After Surgery (Cerrahi Sonrası Hızlı İyileşme) protokolü, kalın bağırsak kanseri cerrahisinde standart uygulama haline gelmiştir. Bu protokol şunları içerir:
- Cerrahi öncesi kısa açlık süresi
- Minimal invaziv cerrahi teknikler
- Optimal ağrı kontrolü
- Erken mobilizasyon ve beslenme
- Gereksiz tüp ve kateter kullanımından kaçınma
- Hasta eğitimi ve motivasyonu